W dzisiejszym zabieganym świecie, gdzie stres, niezdrowy tryb życia i nieodpowiednia dieta są powszechne, coraz więcej osób poszukuje naturalnych sposobów na poprawę samopoczucia i zdrowia psychicznego. Jednym z suplementów diety, który przyciąga uwagę ze względu na swoje potencjalne korzyści dla zdrowia psychicznego, jest 5-HTP, czyli 5-hydroksytryptofan. Przyjrzymy się mu bliżej – czym jest, jakie są jego potencjalne skutki uboczne, zalecane dawkowanie, opinie osób stosujących czy skutki odstawienia.
5-HTP – czym jest?
5-HTP (5-hydroksytryptofan) to związek chemiczny, który pełni kluczową rolę w produkcji neuroprzekaźnika serotoniny. Serotonina jest neurotransmiterem zaangażowanym w regulację nastroju, snu, apetytu i funkcji poznawczych. Organizm wytwarza 5-HTP z aminokwasu tryptofanu, który jest zawarty w pokarmach bogatych w białko, takich jak mięso, ryby, jaja, nasiona i orzechy.
Naturalnym pochodzeniem 5-HTP są nasiona rośliny Griffonia simplicifolia, występującej w Afryce Zachodniej. Ekstrakt z tych nasion jest wykorzystywany w produkcji suplementów diety. Związek ten wykazuje jednak silne działanie psychoaktywne, porównywalne do aktywności leków przeciwdepresyjnych. Z uwagi na to, jego stosowanie jako żywność jest dyskusyjne. Nie ma dostatecznie udokumentowanego bezpieczeństwa jego stosowania jako środka spożywczego.
5-HTP jest stosowany jako suplement diety głównie ze względu na jego potencjalne korzyści dla zdrowia psychicznego, a także ogólnego samopoczucia. Suplementacja 5-HTP może zwiększyć poziom serotoniny w mózgu, co może przyczynić się do poprawy nastroju, zmniejszenia objawów depresji, fibromialgii, lęku i bezsenności oraz regulacji apetytu. Jednak, należy podkreślić, że badania przeprowadzone względem 5-HTP nie są wystarczające, aby określić go jako bezpieczny dla człowieka. Ponadto, istnieją pewne kwestie dotyczące skutków ubocznych, dawkowania i skutków odstawienia o których warto wiedzieć.
5-HTP – dawkowanie
Odpowiednie dostosowanie dawkowania 5-HTP jest kluczowe dla bezpieczeństwa i skuteczności suplementacji. Zazwyczaj zalecane dawki wahają się od 50 mg do 200 mg dziennie, dostosowane do indywidualnych potrzeb czy celów suplementacji. Zaleca się przyjmowanie 5-HTP podczas posiłków, aby zminimalizować ryzyko dolegliwości żołądkowych. Monitorowanie ewentualnych skutków ubocznych i konsultacja z lekarzem w przypadku ich wystąpienia są ważne. Większość ekspertów wskazuje opinię, że 5-HTP powinno być traktowane jako uzupełnienie szerszego planu dbania o zdrowie psychiczne i fizyczne i pod stałą kontrolą.
5-HTP – bezpieczeństwo
Bezpieczeństwo suplementów diety w Polsce jest regulowane przez prawo oraz organy nadzoru, są to Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) oraz Ministerstwo Zdrowia. Mimo, że muszą być one zarejestrowane, a także posiadać pozwolenie na wprowadzenie do obrotu, a ich skład musi być zgodny z obowiązującymi przepisami, niestety często ich jakość jest wątpliwa.
Badania laboratoryjne suplementów diety zlecone przez NIK (Najwyższa Izba Kontroli) wykazały, że wiele suplementów nie wykazuje cech deklarowanych przez producentów, a zdarzają się takie, które są szkodliwe dla zdrowia. W sprzedaży internetowej, ale też w sklepach stacjonarnych czy aptekach, obok rzetelnych preparatów znajdowały się suplementy diety zafałszowane zawierające np. bakterie chorobotwórcze, substancje zakazane z listy psychoaktywnych, czy stymulanty podobne strukturalnie do amfetaminy, czyli działające jak narkotyki. W związku z tym, według dostępnej wiedzy z początku 2024r., produkt 5-HTP został wycofany z obiegu na terenie Polski przez producenta.
5-HTP – skutki uboczne
Podczas suplementacji 5-HTP istnieje ryzyko interakcji z niektórymi lekami przeciwdepresyjnymi, takimi jak Sertalina (SSRI) i Alventa (SNRI). Podobnie, nie zaleca się łączenia 5-HTP z niektórymi używkami, w tym MDMA, ponieważ może to prowadzić do nadmiernego wzrostu poziomu serotoniny. A to może skutkować wystąpieniem tzw. „zespołu serotoninowego”.
Skutki uboczne suplementacji 5-HTP mogą obejmować nudności, biegunkę, bóle głowy, problemy ze snem czy dolegliwości żołądkowe. Mogą także wystąpić rzadkie powikłania, takie jak zawroty głowy, nadmierna pobudliwość czy reakcje alergiczne.
5-HTP – opinie
Analizując doświadczenia i opinie osób stosujących 5-HTP, zauważamy, że reakcje na suplementację są różnorodne i zależą od wielu indywidualnych czynników. Doświadczenia użytkowników 5-HTP często wskazują na poprawę nastroju i ogólnego samopoczucia, ulgę w objawach depresji i lęku, a także obserwuje poprawę jakości snu. Liczni użytkownicy podkreślają także skuteczność 5-HTP w regulacji apetytu, co może być istotne w kontroli wagi ciała. W przypadku zaburzeń snu, często zgłaszano poprawę zarówno w zasypianiu, jak i w głębokości snu.
Jednakże, z drugiej strony, istnieje różnorodność reakcji i opinii na dawkowanie 5-HTP, co jest istotnym aspektem do uwzględnienia. Niektórzy doświadczają szybkich i wyraźnych efektów, podczas gdy inni mogą obserwować subtelniejsze zmiany lub co gorsze skutki uboczne. Takie różnice mogą wynikać z stanu zdrowia czy innych przyjmowanych leków, ale też z złej jakości wybranego suplementu.
5-HTP – skutki odstawienia
Nie tylko suplementacja 5-HTP niesie ze sobą ryzyko ujawnienia skutków ubocznych, ale także należy brać pod uwagę co stanie się po zaprzestaniu jego stosowania. Mogą wystąpić różnorodne skutki odstawienia, które są zależne od indywidualnych cech każdej osoby oraz sposobu przyjmowania suplementu. Objawy odstawienia mogą obejmować zmiany nastroju, trudności ze snem, zmiany w apetycie, objawy fizyczne, takie jak bóle głowy, nudności, a także reakcje psychiczne, takie jak drażliwość czy niepokój. Każda osoba może doświadczyć tych skutków odstawienia w inny sposób.
Podsumowanie
Należy pamiętać, że 5-hydroksytryptofan nie jest lekiem i nie powinno się go stosować jako substytut zalecanej przez doktora terapii. Przed rozpoczęciem suplementacji należy skonsultować się z lekarzem, szczególnie w przypadku występowania chorób lub przyjmowania innych leków. Warto mieć świadomość o ryzyku przedawkowania czy skutkach odstawienia, które mogą prowadzić do zaburzeń w biochemii mózgu i negatywnie wpłynąć na samopoczucie. Dlatego tak ważne jest stosowanie się do jego dawkowania. Pamiętaj też, że nierzadko opinie osób mogą okazać się zgubne, gdyż istnieje większe ryzyko zdrowotne związane z produktem.
Źródła:
- Vigliante I, Mannino G, Maffei ME. Chemical characterization and DNA fingerprinting of Griffonia simplicifolia Baill. Molecul 2019; 24:1032.
- J. Caruso, P. S. Puttini; Double-blind study of 5-hydroxytryptophan versus placebo in the treatment of primary fibromyalgia syndrome, 1990 May-Jun;18(3):201-9. doi: 10.1177/030006059001800304.
- 1. J. Caruso, P. S. Puttini; Primary fibromyalgia syndrome and 5-hydroxy-L-tryptophan: a 90-day open study, J Int Med Res. 1992 Apr;20(2):182-9. doi: 10.1177/030006059202000210.
- Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 17 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu substancji psychotropowych, środków odurzających oraz nowych substancji psychoaktywnych. Dz. U. RP, poz. 1591.
- Sánchez-Betancourt, Effect of 5-hydroxytryptophan and melatonin supplementation on mood, sleep and cognition in adult patients with depression, Archivos Venezolanos de Farmacología y Terapéutica, 2022, Vol 41, Issue 10, p704. Doi: 10.5281/zenodo.7512797
- F. G. Graeff , F. S. Guimarães, Role of 5-HT in stress, anxiety, and depression, Pharmacol Biochem Behav. 1996 May;54(1):129-41. doi: 10.1016/0091-3057(95)02135-3.
- J. Baraniak, M. Kania-Dobrowolska, Istotne problemy związane z bezpieczeństwem surowców roślinnych obecnych w wybranych grupach suplementów diety., Borgis – Postępy Fitoterapii 3/2020, s. 161-168 | DOI: 10.25121/PF.2020.21.3.161
